Onze duiding van de verkiezingsuitslag
Op 21 april vond het debat over de verkiezingsuitslag plaats. Daarbij heb ik de volgende tekst uitgesproken:
Voorzitter.
Het stof van de campagne-inspanningen is neergedaald. De resultaten daarvan, de uitslag en met name de lage opkomst klinken nog stevig na. Op weg naar de stemdagen zagen we dit al wel aankomen, en konden dat niet kenteren. Dit kwam met name door ons contact met migrantengemeenschappen de afgelopen jaren voor wie de afstand tot de politiek en de verkiezingen enorm groot is. Ik deel graag vanuit ons perspectief een aantal zaken.
Voor het eerst hadden we een eigen lijst als ChristenUnie. Het was daarmee spannend hoe dat zou uit pakken. Misschien zou er een klein verlies zijn van een klein deel van de traditionele aanhang, maar uiteindelijk hebben we in geen enkel stembureau verloren ten opzichte van 2018.
Kijkend naar de stembureau-uitslagen waren er een aantal opvallende verschillen. Bijvoorbeeld in de Afrikaanderwijk en Tarwewijk haalden we flink meer stemmen. Het resultaat van een campagne die zich deels richtte op christelijke migrantengemeenschappen. We zagen hoe groot de kloof is. Hoe weinig kennis, hoe weinig vertegenwoordiging. Daar hebben we aan gewerkt met ruimte vertegenwoordiging op de lijst, en veel bijeenkomsten om uitleg te geven over lokale politiek. Dat werd zeer gewaardeerd en heeft resultaat gehad. Hoewel het natuurlijk kleine getallen betreft en wegvalt tegen de grote trends. We zagen ook dat op de stemdagen de overlevingsstand, de challenge van de dag om zich te richten op urgente zaken, en minder op de belangrijke zaken, sterker was dan de wens om te stemmen. Mensen vergaten het domweg of hun voornemen werd overruled door andere zaken. We merkten ook cynisme, ook naar onze partij. Het gevolg van verantwoordelijkheid nemen op landelijk niveau roept cynische reacties op, die we ook op straat hebben gehoord. De redenering dat vertrouwen in de lokale politiek groter is en dus een hogere opkomst zou veronderstellen delen we niet. Het beeld van de landelijke politiek heeft een bepalende invloed op het stemgedrag, en op het wegblijven bij de stembus, op lokaal niveau. Ook weten mensen oprecht niet wat of wie te kiezen, zelf voor een partij als de onze met relatief een grote trouwe stemmers geldt dat, in toenemende mate.
Dat het wel of niet stemmen niet direct veel uitmaakt voor jouw persoonlijke levenssfeer werd treffend verwoord door Marco Pastors in FD: ook de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen verandert in principe niets aan het NPRZ. Waarom dan stemmen zou je denken als je op Zuid woont? Als toch alles blijkbaar al is bepaald? Als het blijkbaar niet uitmaakt wat mensen vinden van de manier waarop gewerkt wordt aan wonen, veiligheid en scholing. Dan begrijp ik heel goed dat mensen zeggen: laat maar, het heeft geen zin. Ik blijf thuis. Wel begrijpelijk, een beetje verwacht zelfs, maar zeker niet wenselijk. Het ondermijnt de legitimiteit van wat we hier doen en besluiten, met name voor de groepen die niet zijn gaan stemmen. Het versterkt de kloof tussen politiek en burger. Maar door de scheve representatie (in sommige wijken, in sommige bevolkingsgroepen wordt relatief veel meer gestemd en dus die bepalen de uitslag en representatie) worden de kloven in de stad alleen maar groter. Mensen raken vervreemd van de democratie en zoeken naar alternatieve structuren, met alle risico’s van dien.
Vanuit de ChristenUnie daarom een paar oplossingsrichtingen die we de raad en de burgemeester willen meegeven.
Oplossingen
- Onderzoek de spreiding van de verkiezingen over 3 dagen, waar we wisselende signalen over ontvingen.
- Maak de overheid weer meer zichtbaar in de wijken. Dat is nodig om vertrouwen te herstellen.
- Dat betreft werk van ambtenaren, maar ook van de gemeenteraad. Dat is niet meer doen, de overvolle agenda nog even vol laden met extra werkbezoeken etc. maar dingen anders doen. Commissies in de wijken bijvoorbeeld. Daar moet toch een creatieve vorm gevonden kunnen worden.
- Wellicht helpt: beeldvorming en oordeelsvorming niet een bespreking van ambtelijke stukken met de wethouder op het stadhuis, maar een ontmoeting met de stad, op een gezamenlijk plek. Waar de stem van de direct betrokkenen direct wordt gehoord en zij de stem van de raadsleden ook direct horen.
- Een deel van de doelgroep is aan het overleven. Stemmen is dan ver weg. Mogelijk is een last-minute oproep via een STEM-alert wenselijk.
- Voorzitter, tenslotte, we zijn voor de herinvoering van de opkomstplicht. We willen op zijn minst dat we dat onderzoeken en de discussie aanzwengelen op nationaal niveau, waarbij Rotterdam zoals vaker het voortouw neemt. Niet als een stok, waarop je moet handhaven, maar als een sterke reminder die bijdraagt aan het besef dat stemmen geen restpost in je agenda is maar een fundamenteel en zwaar bevochten, en zwaar te verdedigen, recht en voorrecht. Juist in deze tijd.
